Nieuwsbrief oktober 2023

'Wet werken waar je wilt' van de baan

In mijn vorige nieuwsbrief kondigde ik de 'Wet werken waar je wilt' aan. Deze was aangenomen door de Tweede Kamer en het leek een formaliteit om hem ook door de Eerste Kamer te krijgen. Tegen de verwachting in heeft de Eerste Kamer niet ingestemd met deze wet.

Dit brengt met zich mee dat de 'Wet flexibel werken' de basis blijft voor een verzoek om thuis te mogen werken. Een werknemer die aan de voorwaarden voldoet kan een verzoek indienen om zijn arbeidsplaats te wijzigen naar thuis (of juist naar de bedrijfslocatie). Ook een verzoek tot wijziging van de arbeidsuren kan op grond van deze wet ingediend worden.

Die voorwaarden zijn:
• Hij is op de gewenste ingangsdatum van de wijziging ten minste een half jaar (26 weken) in dienst.
• Hij stuurt ten minste twee maanden voor die ingangsdatum een schriftelijk verzoek.
• Hij kan een dergelijk verzoek maximaal een keer per jaar indienen. Als er sprake is van onvoorziene omstandigheden, mag deze termijn korter zijn.
Een werkgever moet een verzoek om op een andere locatie te werken in beginsel accepteren. Afwijzen kan alleen met een hele goede reden, op basis van redelijkheid en billijkheid. Bijvoorbeeld als werken op afstand echt niet mogelijk is voor de uitoefening van de functie van de werknemer.
Een werkgever heeft de verplichting om het verzoek van een werknemer serieus te nemen en grondig te onderzoeken of hij ermee kan instemmen. Als dat niet mogelijk is, moet de werkgever hier schriftelijk verantwoording over afleggen.

Wat moet je weten over de vaststellingsovereenkomst (vso) bij het beëindigen van een arbeidsovereenkomst?

Vaak biedt een werkgever een werknemer met wie hij de arbeidsovereenkomst wil beëindigen een vso aan. Een vso, ook wel beëindigingsovereenkomst genoemd, is een schriftelijke overeenkomst tussen een werkgever en een werknemer waarin de voorwaarden voor het beëindigen van het dienstverband worden vastgelegd. In zo'n overeenkomst staan onder andere afspraken over de datum van beëindiging, de eventuele ontslagvergoeding (ook wel transitievergoeding genoemd), eventuele vrijstelling van werk, geheimhouding, en andere zaken die relevant zijn voor de beëindiging van het arbeidscontract. Zo kunnen partijen met elkaar tot een beëindigingsovereenkomst komen en hoeft de gang naar de rechter of het UWV niet gemaakt te worden. Dit kan partijen meer zekerheid geven omdat ze op voorhand weten welke voorwaarden voor de beëindiging gelden. Ook bespaart het partijen energie en kan het geld besparen omdat er geen kosten voor een juridische procedure hoeven te worden gemaakt.

De overeenkomst moet schriftelijk aangegaan worden. Mondelinge overeenstemming is niet bindend. Na ondertekening heeft de werknemer nog een bedenktijd. Deze is in de wet vastgelegd en bedraagt twee weken. Na het ondertekenen van een vso kan hij de overeenkomst ontbinden door een schriftelijke verklaring aan de werkgever te sturen. Daar hoeft hij geen reden voor op te geven. De termijn is drie weken als de werkgever niet expliciet in de vaststellingsovereenkomst naar deze mogelijkheid tot ontbinding heeft verwezen. Het gaat hier derhalve om een bedenktijd achteraf.
De werknemer hoeft niet bang te zijn dat hij verwijtbaar werkloos wordt door het ondertekenen van een vso. Als de vso aan de voorwaarden voldoet, behoudt hij zijn recht op een ww-uitkering. Het UWV heeft het begrip “verwijtbare werkloosheid” versoepeld, zodat de werknemer die een vso ondertekent daardoor niet zijn rechten verspeelt. Daardoor hoeven werknemers niet meer inhoudelijk of formeel verweer te voeren tegen een (voorgenomen) ontslag, om daarmee het recht op een WW-uitkering veilig te stellen. Om in aanmerking te komen voor een uitkering, dient er in een vaststellingsovereenkomst rekening te worden gehouden met een aantal voorwaarden.

Ter hand stellen algemene voorwaarden

Het ter hand stellen van algemene voorwaarden is cruciaal om ervoor te zorgen dat ze geldig en afdwingbaar zijn. Hier volgen enkele stappen en overwegingen om ervoor te zorgen dat algemene voorwaarden rechtsgeldig ter hand worden gesteld.
Verwijzing in contracten: Vermeld in contracten met klanten, leveranciers of andere zakelijke partners dat je algemene voorwaarden van toepassing zijn. Neem een clausule op waarin staat dat de wederpartij op de hoogte is gebracht van de algemene voorwaarden en ermee akkoord gaat.

Belangrijk
Ter hand stellen voor of tijdens het sluiten van het contract: Het is van cruciaal belang dat je de algemene voorwaarden ter beschikking stelt aan de andere partij voordat het contract wordt gesloten of tijdens het sluitingsproces. Het is dus niet voldoende dat ze op een website staan of op de achterzijde van een factuur.
Dit kan op verschillende manieren worden gedaan:
a. Fysieke kopie: Je kunt een fysiek exemplaar van de algemene voorwaarden overhandigen aan de andere partij bij persoonlijke ontmoetingen of via de post.
b. Elektronische kopie: Als je zaken digitaal doet, kun je de algemene voorwaarden als bijlage bij een e-mail versturen of een link naar de voorwaarden opnemen in elektronische communicatie. Gebruik hiervoor een pdf-bestand dat door de wederpartij kan worden opgeslagen.
c. Websiteverwijzing: Als je een website hebt, kun je de algemene voorwaarden op je website plaatsen en een link naar deze voorwaarden opnemen op de plaatsen waar je contracten aangaat (bijvoorbeeld op bestelpagina's of registratieformulieren). Zorg ervoor dat gebruikers duidelijk worden geïnformeerd over het bestaan van de voorwaarden en dat ze toegankelijk zijn voordat een transactie wordt voltooid. Gebruik hiervoor een pdf-bestand dat door de wederpartij kan worden opgeslagen.
Actieve acceptatie: Idealiter zou je de andere partij actief om acceptatie van de algemene voorwaarden moeten vragen. Dit kan worden gedaan door een vakje aan te vinken waarin de andere partij verklaart de voorwaarden te hebben gelezen en te accepteren voordat een transactie wordt voltooid.

Bewijs van ontvangst: Bewaar bewijs van ontvangst van de algemene voorwaarden, zoals ontvangstbevestigingen, e-mailbevestigingen of elektronische handtekeningen. Dit kan van pas komen als er later geschillen ontstaan over de geldigheid van de voorwaarden.
Bijwerken en communiceren: Zorg ervoor dat je de algemene voorwaarden bijwerkt wanneer dat nodig is en communiceer deze wijzigingen aan alle zakelijke partners. De andere partij moet op de hoogte worden gesteld van eventuele wijzigingen in de voorwaarden.
Informatie over het deponeren van algemene voorwaarden, wat overigens niet verplicht is, is te vinden op de website van de Kamer van Koophandel. Het is raadzaam om de algemene voorwaarden te deponeren teneinde discussies over de geldende tekst te voorkomen.

Verplicht op cursus voor de baas?

Is een werknemer verplicht om op verzoek van de werkgever een cursus of opleiding te volgen? En als dat zo is, is hij dan ook verplicht daar vrije tijd aan te besteden? Een en ander is afhankelijk van de concrete situatie. Hierbij spelen goed werkgever- en werknemerschap een rol, de afspraken in de arbeidsovereenkomst en een eventueel toepasselijke cao.

Goed werkgever- en werknemerschap
De werkgever en werknemer zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen. Dat staat in artikel 7:611 van het Burgerlijk Wetboek. Wat deze begrippen inhouden is in veel rechterlijke uitspraken (jurisprudentie) vastgelegd. Voor de vraag of een werknemer verplicht kan worden om voor zijn werk een cursus of opleiding te volgen zijn de normen van goed werkgeverschap en goed werknemerschap van belang. Daarnaast is van belang of hierover iets is opgenomen in de arbeidsovereenkomst en of er een cao van toepassing is die hierover iets bepaalt.

Bepalingen over studie in de arbeidsovereenkomst
Als in de arbeidsovereenkomst is opgenomen dat een werknemer een cursus of opleiding dient te volgen in het kader van zijn functie, dan moet een werknemer van goede huize komen om hier onderuit te komen. Afspraak is afspraak. Als met naam en toenaam is opgenomen om welke cursus of opleiding het gaat dan zal er niet veel discussie mogelijk zijn.

Eigen tijd of werktijd
Een werkgever doet er bovendien verstandig aan om ook het een en ander op te nemen over de tijd die de werknemer hieraan besteedt. Het volgen van een cursus is in beginsel werktijd. Dit geldt temeer als deze cursus op verzoek van de werkgever wordt gevolgd. Deze tijd zal ofwel moeten worden betaald of moeten worden vervangen door vrije tijd op een ander moment. Ook kan worden overeengekomen dat zowel de werknemer als de werkgever tijd investeren. Ten slotte is het mogelijk dat de werkgever de kosten van de cursus voor zijn rekening neemt en de werknemer die cursus in zijn vrije tijd doet. Dat zal met name voorkomen als de cursus op verzoek van de werknemer wordt gevolgd.

Terugbetalen studiekosten
In veel arbeidsovereenkomsten staat bovendien een bepaling over het terugbetalen van het cursusgeld als de werknemer de onderneming verlaat. Er zal vaak sprake zijn van een 'glijdende schaal'. Dat wil zeggen dat de terugbetalingsverplichting van de werknemer tijdens de vastgestelde periode evenredig zal afnemen. Als hierover niets in de arbeidsovereenkomst is opgenomen zullen de kosten doorgaans voor rekening van de werkgever blijven.

Studie in de cao
In veel cao's is het onderwerp studie geregeld. Voor een aantal functies is het van groot belang dat de werknemers die onder de cao vallen regelmatig bijgeschoold worden. Men kan hierbij denken aan politie-functionarissen of piloten. Zij zullen regelmatig moeten worden nageschoold om te blijven voldoen aan de eisen die hun functie stelt. Zij worden dan ook verplicht om aan scholing deel te nemen. Vaak is ook in de cao een regeling opgenomen omtrent de tijd die hierin geïnvesteerd wordt en de kosten die aan de opleiding zijn verbonden. Het mag duidelijk zijn dat een werknemer zich hieraan heeft te conformeren. In veel cao's is ook voor de werkgever de verplichting opgenomen om werknemers op te leiden.

Voorwaarden scholing schriftelijk vastleggen
Een werkgever die investeert in de kennis en vaardigheden van een werknemer doet er verstandig aan om met een werknemer een overeenkomst te sluiten waarin wordt opgenomen wie de cursus betaalt, of deze in werktijd of in eigen tijd plaatsvindt, welke gevolgen er zijn verbonden aan het niet halen van examens en of en hoeveel de werknemer aan opleidingskosten moet terugbetalen als hij voor het einde van de cursus of binnen een korte periode na het afronden van een opleiding ontslag neemt of krijgt.

Niets geregeld over studie in de arbeidsovereenkomst of de cao
Als er niets geregeld is in de cao of in de individuele arbeidsovereenkomst kunnen er vragen rijzen omtrent verplichte deelname aan cursussen of opleidingen door de werknemer. Ook kan het juist de werknemer zijn die vindt dat hij recht heeft op scholing terwijl de werkgever daarvan de noodzaak niet inziet. In dergelijke gevallen dient een belangenafweging te worden gemaakt. Goed werkgever- en werknemerschap komen om de hoek kijken. Werkgevers hebben behoefte aan goed opgeleide werknemers. Het kan daarom in hun belang zijn om werknemers op te (laten) leiden om meer kennis en vaardigheden te verwerven zodat zij hun functie nog beter kunnen uitoefenen. Dit is ook van belang om de concurrentie een stapje voor blijven. Bovendien kunnen de werkzaamheden in minder tijd of efficiënter worden uitgevoerd.

Verplicht op cursus voor de baas
Ten slotte kan een waardevolle werknemer zo klaargestoomd worden voor een hogere functie, iets dat in zowel het belang van de werkgever als de werknemer kan zijn. Als een werkgever kan beargumenteren dat het volgen van een opleiding of een cursus door een werknemer nodig of gewenst is voor het goed uitvoeren van zijn functie, dan kan een werknemer doorgaans verplicht worden tot het volgen van een opleiding of cursus.

Studeren in werktijd
De tijd die de werknemer hieraan besteedt is in principe werktijd. De werknemer heeft over die tijd dus recht op loon of vervangende vrije tijd. Als er omstandigheden zijn waardoor het voor een werknemer niet mogelijk of wenselijk is om een opleiding te volgen dan dient de werknemer dat te kunnen aantonen. De werkgever zal daarmee dan rekening moeten houden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als een werknemer privé-omstandigheden heeft die het volgen van een opleiding op dat moment bemoeilijken zoals een zieke partner of een ziek kind waarvoor hij de zorg heeft.

Scholing op verzoek werknemer
Het zal doorgaans lastiger voor een werknemer zijn om bij de werkgever af te dwingen dat deze hem een opleiding of cursus laat volgen op kosten van het bedrijf of in werktijd. Als de werkgever de noodzaak daarvan niet inziet en de werknemer niet kan aantonen dat bepaalde kennis noodzakelijk is voor het adequaat functioneren, dan rest hem niets anders dan de opleiding in zijn eigen tijd en voor eigen kosten te volgen. Dit kan anders zijn, als de werkgever, zoals hierboven al is aangestipt, op grond van de cao een verplichting heeft om zijn werknemers op te laten leiden.

Diploma halen
De werknemer die op kosten van de baas een opleiding volgt, al dan niet vrijwillig, dient zich ervoor in te zetten de opleiding zo goed mogelijk af te ronden. Het kan voor de functie die hij uitoefent bovendien noodzakelijk zijn dat hij een bepaald diploma of certificaat behaalt. Op termijn kan het ontbreken van een noodzakelijk diploma of certificaat zelfs aanleiding zijn om de arbeidsovereenkomst te beëindigen. Op zichzelf is het weigeren deel te nemen aan scholing overigens geen reden voor ontslag op staande voet. Wel kunnen de omstandigheden ertoe leiden dat een ontslag op grond van het ontbreken van de benodigde kennis terecht wordt gegeven, zeker op de langere termijn.